เป็นชวนชมที่มีส่วนของลำต้นสูงหรือยาวมากปกติ
ขนาดของลำต้นตั้งแต่กิ่งล่างลงไปจนถึงผิวดิน มีขนาด
ลำต้นเท่ากันตลอด ซึ่งพบในธรรมชาติเฉพาะชวนชมสาย
พันธ์โซโคทรานั่มที่มีอายุมากแล้วเท่านั้น ส่วนชวนชมสาย
พันธ์อื่นไม่พบในธรรมชาติ ต้องอาศัยเทคนิคจากการเลี้ยง
ดูแบบพิเศษของผู้เลี้ยงชวนชมเท่านั้น
จากที่ทราบกันแล้วว่าชวนชมทรงสูง ชวนชมทรงขวดนั้น
ไม่ได้พบได้ในชวนชมทุกสายพันธ์ พบในเฉพาะสายพันธ์โซ
โคทรานัมที่มีอายุมากๆเท่านั้น(ย้ำว่าอายุมากๆ) การที่เราๆ
ท่านๆ คนชื่นชอบชวนชมจะได้เป็นเจ้าของนั้นยากมาก ดังนั้น
หากอยากได้มาครอบครองคงต้องกระเป๋าหนักๆ และต้องมี
เส้นสายที่สุดยอดมากๆ เพราะเป็นที่ทราบกันดีว่าเขาห้ามนำ
โซโคทรานัมออก
จากเกาะโซโคต้า(แต่ให้หวงห้ามยังไงก็ยัง
พบตามรังไม้ของนักสะสมระดับเทพเสมอ)
จึงเป็นสาเหตุให้มีผู้คิดค้นการเลี้ยงชวนชมทรงสูง,ทรงขวดขึ้น โดยมี
ความคาดหวังว่าในอนาคตอันใกล้จะมีชวนชมที่มีลำต้นสูงๆ ใหญ่ๆ
เหมือนดั่งโซโคทรานัม ในรังไม้ของเรา
ไม่ได้พบได้ในชวนชมทุกสายพันธ์ พบในเฉพาะสายพันธ์โซ
โคทรานัมที่มีอายุมากๆเท่านั้น(ย้ำว่าอายุมากๆ) การที่เราๆ
ท่านๆ คนชื่นชอบชวนชมจะได้เป็นเจ้าของนั้นยากมาก ดังนั้น
หากอยากได้มาครอบครองคงต้องกระเป๋าหนักๆ และต้องมี
เส้นสายที่สุดยอดมากๆ เพราะเป็นที่ทราบกันดีว่าเขาห้ามนำ
โซโคทรานัมออก
จากเกาะโซโคต้า(แต่ให้หวงห้ามยังไงก็ยังพบตามรังไม้ของนักสะสมระดับเทพเสมอ)
จึงเป็นสาเหตุให้มีผู้คิดค้นการเลี้ยงชวนชมทรงสูง,ทรงขวดขึ้น โดยมี
ความคาดหวังว่าในอนาคตอันใกล้จะมีชวนชมที่มีลำต้นสูงๆ ใหญ่ๆ
เหมือนดั่งโซโคทรานัม ในรังไม้ของเรา
หลักการ คือ เพิ่มความยาวในส่วนของ
ลำต้นให้ยาวขึ้น ให้ยาว 50 เซนติเมตรขึ้น
ไป แล้วทำอย่างไรหละ
หลายท่านอาจมีความคิดว่าถ้างั้นคงต้อง
ตัดลำต้นของชวนชมหลายต้นมาต่อกัน
อันนี้ก็เป็นไปได้เหมือนกัน เช่น การนั่ง
แท่นส่วนลำต้นชวนชมต้นที่กิ่งสวยกับราก
ชวนชมอีกต้นที่ต้นไม่สวยแต่รากยาวหรือ
แม้แต่เทคนิคการทำชวนชมมัมมี่ของอินโด
นีเซีย วิธีนี้ค่อนข้างยุ่งยากที่ต้องหาชวนชม
ที่ขนาดใกล้เคียงกันมาต่อกันและผู้ทำต้อง
มีทักษะในการเสียบยอด ต่อกิ่งชวนชมเป็น
อย่างดี
อีกวิธีคือ จากการยกเอารากของชวนชมให้อยู่
เหนือพื้นดินแล้วตัดแต่งให้เหลือรากเพียงเส้นเดียวแล้วพัฒนาเป็นส่วนของลำต้น ยกรากและตัดเล็ม
รากไปเรื่อยๆ จนกว่าจะได้ชวนชมที่มีความสูงตามต้องการ
ที่เล่าให้ฟังดูเหมือนง่ายๆ แต่เอาเข้าจริงไม่ง่ายอยากที่คิด
นะครับ มีปัญหาระหว่างขั้นตอนการทำหลายอย่าง
อัตราการตายของไม้ค่อนข้างสูง เปอร์เซ็นต์การ
ทำสำเร็จน้อย และที่สำคัญใช้เวลานาน – นานมากๆ
กว่าจะยืดความยาวให้ได้ซัก 1 ฟุตอาจกินเวลาเป็นปี
โดยปกติชวนชมทรงสูงมักจะทำให้ยาวมากกว่า 50
เซนติเมตรขึ้นไป แต่ส่วนตัวผมว่ายกซัก 60 - 100
เซนติเมตรขึ้นไปดีกว่า
เพราะหากความยาวลำต้นน้อยเมื่อไม้โตจะทำให้
ไม่เห็นความแตกต่าง(เรียกว่าเสียเวลาเปล่า)
และอาจพบปัญหา เช่น ยกรากใหม่ๆแล้วโดนแดดเผา
รากไหม้ฝ่อหมดแต่หากเลี้ยงร่มๆ ไม้ก็ไม่แข็งแรงหรือรด
น้ำให้ปุ๋ยมากไปรากเน่า ให้น้ำให้ปุ๋ยน้อยก็ไม่ยอมโตฯลฯ
สายพันธ์ไหนเหมาะต่อการทำทรงสูง
ทำสำเร็จน้อย และที่สำคัญใช้เวลานาน – นานมากๆ
กว่าจะยืดความยาวให้ได้ซัก 1 ฟุตอาจกินเวลาเป็นปี
โดยปกติชวนชมทรงสูงมักจะทำให้ยาวมากกว่า 50
เซนติเมตรขึ้นไป แต่ส่วนตัวผมว่ายกซัก 60 - 100
เซนติเมตรขึ้นไปดีกว่า
เพราะหากความยาวลำต้นน้อยเมื่อไม้โตจะทำให้
ไม่เห็นความแตกต่าง(เรียกว่าเสียเวลาเปล่า)
และอาจพบปัญหา เช่น ยกรากใหม่ๆแล้วโดนแดดเผา
รากไหม้ฝ่อหมดแต่หากเลี้ยงร่มๆ ไม้ก็ไม่แข็งแรงหรือรด
น้ำให้ปุ๋ยมากไปรากเน่า ให้น้ำให้ปุ๋ยน้อยก็ไม่ยอมโตฯลฯ
ความจริงทำได้ทุกสายพันธ์ ฮอลแลนด์ อราบิคัม(ยักษ์ดำ
ราชินีพันดอกฯลฯ) ไทยโซโค(เพชรบ้านนา, มงกฎทอง, บางคล้า,
เขาหินซ้อน ฯลฯ) หรือลูกผสมอราบิคัม+ไทยโซโคก็โตเร็วดีครับ
เอาเป็นว่าได้ทุกสายพันธ์นะครับ ที่สำคัญควรชวนชมหรือเมล็ดที่
ผลิตได้เองหรือซื้อมาในราคาไม่แพงเพราะเมื่อทำแล้ว จะพบปัญหา
อย่างที่ยกตัวอย่างมาข้างต้น ทำทรงสูง 100 ต้นอาจจะทำสำเร็จ
ซัก 10 ต้น หรือมากน้อยกว่านั้นตามแต่ฝีมือแต่ละท่าน
สำหรับผมเองผมเลือกทำสายพันธ์เพชรบ้านนาครับ เพราะเป็น
ไม้ที่ตอนเล็กรากไม่สวย รากมักจะเป็นเส้นใหญ่เส้นเดียว โตมาก
กว่าเส้นอื่น และเป็นไม้ที่ทนต่อการเลี้ยงแบบโหดๆได้ดี หลายๆ ท่านให้นิยามไว้ว่าบ้านนาจะ
สวยต้องอายุ 10 ปีขึ้นไป สวยโดยไม่ต้องตกแต่งมาก(เขาว่าอย่างนั้น)
ขั้นตอนการทำ ขอแบ่งเป็น 2 แบบนะครับ มีข้อดีข้อด้อยต่างกันแต่จุดหมายเดียวกัน
ราชินีพันดอกฯลฯ) ไทยโซโค(เพชรบ้านนา, มงกฎทอง, บางคล้า,
เขาหินซ้อน ฯลฯ) หรือลูกผสมอราบิคัม+ไทยโซโคก็โตเร็วดีครับ
เอาเป็นว่าได้ทุกสายพันธ์นะครับ ที่สำคัญควรชวนชมหรือเมล็ดที่
ผลิตได้เองหรือซื้อมาในราคาไม่แพงเพราะเมื่อทำแล้ว จะพบปัญหา
อย่างที่ยกตัวอย่างมาข้างต้น ทำทรงสูง 100 ต้นอาจจะทำสำเร็จ
ซัก 10 ต้น หรือมากน้อยกว่านั้นตามแต่ฝีมือแต่ละท่าน
สำหรับผมเองผมเลือกทำสายพันธ์เพชรบ้านนาครับ เพราะเป็น
ไม้ที่ตอนเล็กรากไม่สวย รากมักจะเป็นเส้นใหญ่เส้นเดียว โตมาก
กว่าเส้นอื่น และเป็นไม้ที่ทนต่อการเลี้ยงแบบโหดๆได้ดี หลายๆ ท่านให้นิยามไว้ว่าบ้านนาจะ
สวยต้องอายุ 10 ปีขึ้นไป สวยโดยไม่ต้องตกแต่งมาก(เขาว่าอย่างนั้น)
แบบแรก ทำจากเพาะเมล็ด
อุปกรณ์
1.กระถางพลาสติกทรงสูง กระถาง 15 นิ้ว [No.20] 2 ใบ
2.ดินเพาะปลูก
3.มะพร้าวสับเล็ก(แช่น้ำซัก 2 น้ำ)
4.เมล็ดชวนชม
5.ไม้ช่วยค้ำยัน ความยามตามขนาดชวนชม
6.พลาสติกถนอมอาหาร หรือ เทปใสพันกิ่งแบบบาง
7.สารจิ๊บเบอริน(ไม่มีไม่ต้องใช้ก็ได้)
ขั้นตอน
1. นำกระถางมา ใส่รองก้นกระถาง ด้วยมะพร้าวสับ หนาซัก 2 นิ้ว
2. เติมดินปลูกจนเต็มกระถาง และใส่เมล็ดชวนชม 20-30 เมล็ด (วางเมล็ดแนวนอนเลยก็ได้)
3. รดน้ำให้ชุ่ม และนำกระถางอีกใบซึ่งไม่ได้ใส่อะไรมาคว่ำครอบกระถางที่เพาะเมล็ด
4. วางไว้ในที่ร่ม มีแสงรำไร (ห้ามถูกแดดตรงๆ) ... รอจนเมล็ดงอก รดน้ำบ้างเมื่อดินแห้ง
อย่าให้น้ำมากนะครับ กระถางใหญ่ความชื้นสูง อาจเน่าหมดกระถางได้นะครับ
5. เมื่อเมล็ดงอก เปิดรับแสงตอนเช้าๆ พอสายๆ ก็เอากระถางครอบไว้เหมือนเดิม
6. กล้าชวนชมจะยืดหาแสง ทำให้ชวนชมมีลำต้นยาว (หากมี ก็พ่นสารจิ๊บเบอรินผสมน้ำจางๆ)
จะทำให้ต้นกล้าชวนชมยืดยาวเร็วขึ้น ค่อยๆ เปิดกระถางบ่อยขึ้นให้ได้รับแสงเพิ่มขึ้น
7. ปุ๋ย อาจให้ปุ๋ยทางใบ หลังจากไม้มีใบแท้แล้ว ให้ปริมาณ น้อย ๆ ซัก 2 - 3 เดือนจะได้ชวนชม
ที่มีความยาว 15 - 20 เซนติเมตร(รวมรากที่อยู่ในกระถางด้วย) ช่วงนี้ต้องหมั่นดูด้วยหากมีไรแดง
เข้าทำลายจะทำให้กล้าไม่เจริญเติบโตได้ดีเท่าที่ควร และต้องให้ได้รับแสงตลอด แต่อย่างพึ่งนำ
ออกแดด 100% สังเกตุดูว่ากล้าไม้ของเราแข็งแรงดี ลำต้นตั้งเองได้ในระดับหนึ่ง(อัตราการเติบ
โตไม่แน่นอนขึ้นอยู่กับสายพันธ์และปริมาณอาหาร น้ำ แสงที่ได้รับ)
8. เมื่อกล้าไม้แข็งแรง 4-6 เดือน(ลำต้นซักหัวแม่มือ) ทำการล้างราก เอาน้ำฉีดใส่กระถางจนดิน
ไหลออกจากก้นกระถางจนหมด ค่อยๆ นำชวนชมออกจากระถาง พยายามไม่ให้รากขาดหรือ
ให้รากขาดน้อยที่สุด
9. ใช้มีดที่คมๆ ตัดเล็มรากฝอย ออกให้หมด ให้เหลือรากเส้นที่ยาวที่สุด เส้นเดียวและตัดใบ
ทิ้งให้หมดเพื่อลดอัตราการคายน้ำ
10. ใช้ปูนแดงทางรอยรากที่ตัด ผึ่งไว้ในร่มให้แห้ง นำชวนชม(ตอนนี้จะได้ทรงแท่งแล้ว แนบ
กับไม้ค้ำยันให้เหลือไม้ห่างจากราก ซัก 2/3 ส่วนของความยาวกระถาง พันยึดชวนชมกับไม้ค้ำ
ด้วยพลาสติกใส
11. ทำจนเสร็จทุกต้น นำลงปลูกในกระถางทรงสูง(หากอยากให้ไม้โตเร็วควรแยกกระถาง) วาง
ไว้ในที่ร่ม อีก 1 วันต่อมาค่อยรดน้ำ (ระยะนี้จะเป็นชวงที่ไม้ตายกันมาก จากสาเหตุ แผลที่ตัด
ไม่สะอาด รากเน่าลามขึ้นลำต้น ดินหมักไม่ได้ที่ มะพร้าวสับแช่น้ำไม่นานพอ เน่าคอดิน
รากโดนแดดเร็วเกินไป รากไหม้ฝ่อ เน่าลามทั้งต้น ฯลฯ ตามประสบการณ์หากเป็น เพชรบ้านนา
เมื่อรากเริ่มเน่า เพชรบ้านนามีข้อดี จะทิ้งกิ่ง/ราก ส่วนที่เน่าเพื่อไม่ให้ลุกลามสู่ลำต้น อันนี้เราต้อง
คอยสังเกตุด้วยนะครับปล่อยไว้นานๆ ก็เน่าหมดต้นเหมือนเดิม แต่หากรากเน่ามันก็มักไม่โตนะครับ
"ไม่ตายแต่ก็ไม่โต" ) ควรดูแลเอาใจใส่อย่างใกล้ชิด เมื่อไม้เริ่มมีใบอ่อนแสดงว่ารอดแล้ว ให้น้ำ
ให้ปุ๋ยตามปกติ อีก 3 เดือน เปลี่ยนดิน ตัดเล็มราก เปลี่ยนไม้ค้ำยัน ยกรากขึ้นอีก ทำไปเรื่อยจน
กว่าจะได้ความสูงที่ต้องการ
12. เมื่อได้ความสูงที่ต้องการแล้ว อาจกินเวลา 1-3 ปี หรืออาจมากน้อยกว่านั้น เราก็ไม่ต้องยก
รากต่อเลี้ยงให้ลำต้นใหญ่อย่างเดียว ยิ่งยาวยิ่งลำต้นอ้วนช้าเป็นเงาตามตัว
แบบที่สอง ทำจากไม้ที่มีอายุแล้ว
อย่าให้น้ำมากนะครับ กระถางใหญ่ความชื้นสูง อาจเน่าหมดกระถางได้นะครับ
5. เมื่อเมล็ดงอก เปิดรับแสงตอนเช้าๆ พอสายๆ ก็เอากระถางครอบไว้เหมือนเดิม
6. กล้าชวนชมจะยืดหาแสง ทำให้ชวนชมมีลำต้นยาว (หากมี ก็พ่นสารจิ๊บเบอรินผสมน้ำจางๆ)
จะทำให้ต้นกล้าชวนชมยืดยาวเร็วขึ้น ค่อยๆ เปิดกระถางบ่อยขึ้นให้ได้รับแสงเพิ่มขึ้น
7. ปุ๋ย อาจให้ปุ๋ยทางใบ หลังจากไม้มีใบแท้แล้ว ให้ปริมาณ น้อย ๆ ซัก 2 - 3 เดือนจะได้ชวนชม
ที่มีความยาว 15 - 20 เซนติเมตร(รวมรากที่อยู่ในกระถางด้วย) ช่วงนี้ต้องหมั่นดูด้วยหากมีไรแดง
เข้าทำลายจะทำให้กล้าไม่เจริญเติบโตได้ดีเท่าที่ควร และต้องให้ได้รับแสงตลอด แต่อย่างพึ่งนำ
ออกแดด 100% สังเกตุดูว่ากล้าไม้ของเราแข็งแรงดี ลำต้นตั้งเองได้ในระดับหนึ่ง(อัตราการเติบ
โตไม่แน่นอนขึ้นอยู่กับสายพันธ์และปริมาณอาหาร น้ำ แสงที่ได้รับ)
8. เมื่อกล้าไม้แข็งแรง 4-6 เดือน(ลำต้นซักหัวแม่มือ) ทำการล้างราก เอาน้ำฉีดใส่กระถางจนดิน
ไหลออกจากก้นกระถางจนหมด ค่อยๆ นำชวนชมออกจากระถาง พยายามไม่ให้รากขาดหรือ
ให้รากขาดน้อยที่สุด
9. ใช้มีดที่คมๆ ตัดเล็มรากฝอย ออกให้หมด ให้เหลือรากเส้นที่ยาวที่สุด เส้นเดียวและตัดใบ
ทิ้งให้หมดเพื่อลดอัตราการคายน้ำ
10. ใช้ปูนแดงทางรอยรากที่ตัด ผึ่งไว้ในร่มให้แห้ง นำชวนชม(ตอนนี้จะได้ทรงแท่งแล้ว แนบ
กับไม้ค้ำยันให้เหลือไม้ห่างจากราก ซัก 2/3 ส่วนของความยาวกระถาง พันยึดชวนชมกับไม้ค้ำ
ด้วยพลาสติกใส
11. ทำจนเสร็จทุกต้น นำลงปลูกในกระถางทรงสูง(หากอยากให้ไม้โตเร็วควรแยกกระถาง) วาง
ไว้ในที่ร่ม อีก 1 วันต่อมาค่อยรดน้ำ (ระยะนี้จะเป็นชวงที่ไม้ตายกันมาก จากสาเหตุ แผลที่ตัด
ไม่สะอาด รากเน่าลามขึ้นลำต้น ดินหมักไม่ได้ที่ มะพร้าวสับแช่น้ำไม่นานพอ เน่าคอดิน
รากโดนแดดเร็วเกินไป รากไหม้ฝ่อ เน่าลามทั้งต้น ฯลฯ ตามประสบการณ์หากเป็น เพชรบ้านนา
เมื่อรากเริ่มเน่า เพชรบ้านนามีข้อดี จะทิ้งกิ่ง/ราก ส่วนที่เน่าเพื่อไม่ให้ลุกลามสู่ลำต้น อันนี้เราต้อง
คอยสังเกตุด้วยนะครับปล่อยไว้นานๆ ก็เน่าหมดต้นเหมือนเดิม แต่หากรากเน่ามันก็มักไม่โตนะครับ
"ไม่ตายแต่ก็ไม่โต" ) ควรดูแลเอาใจใส่อย่างใกล้ชิด เมื่อไม้เริ่มมีใบอ่อนแสดงว่ารอดแล้ว ให้น้ำ
ให้ปุ๋ยตามปกติ อีก 3 เดือน เปลี่ยนดิน ตัดเล็มราก เปลี่ยนไม้ค้ำยัน ยกรากขึ้นอีก ทำไปเรื่อยจน
กว่าจะได้ความสูงที่ต้องการ
12. เมื่อได้ความสูงที่ต้องการแล้ว อาจกินเวลา 1-3 ปี หรืออาจมากน้อยกว่านั้น เราก็ไม่ต้องยก
รากต่อเลี้ยงให้ลำต้นใหญ่อย่างเดียว ยิ่งยาวยิ่งลำต้นอ้วนช้าเป็นเงาตามตัว
แบบที่สอง ทำจากไม้ที่มีอายุแล้ว
เริ่มจากเสาะหาชวนชมที่อายุน้อย 1-2 ปี ที่เพาะไว้เอง แล้ว
หลุดฟอร์ม หรืออาจหาจากสวนต่างๆ เน้นเลือกที่รากน้อย ๆ
รากยาว ๆ ไม้พวกนี้ ค่อนข้างขี้เหร่(หลายท่านเรียกไม้ขยะ)
ราคาถูก(เล็งที่เพชรบ้านนาไว้ก็ดีครับ เพราะอายุไม่ถึง 10 ปี
นี่เพชรบ้านนาหาต้นสวยๆ ได้น้อยมาก) นำมาตัดรากให้เหลือ
เส้นเดียวให้ยาววที่สุด จากนั้นทำเหมือนวิธีแรก(ข้อ9-ข้อ12)
ครับ ทำไปเรื่อยจนกว่าจะได้ความสูงที่ต้องการ จากนั้นตัด
ปลายรากให้เกิดรากตะขาบ ไม้จะโตเร็ว ข้อดีของวิธีนี้คือ
ชวนชมที่มีอายุมากแล้วอัตราการรอดจะสูงกว่าวิธีแรก หากรากฝ่อเราก็แค่หล่อรากใหม่ ครับ
( ขอให้มีความสุขในการเลี้ยงชวนชมครับ )
